Математика және информатика пәндерінен ҰБТ-ның онлайн сынақ тесті

Мына тізбек қандайда бір заңдылықпен құрылған. Сұрақ белгісінің орнына қандай сан сәйкес? 11, 32, 95, ?

Тізбектес үштаңбалы үш жұп санның қосындысы 390-ға тең. Осы жұп сандардың ең үлкенін табыңыз.

Жаңа логикалық амал p*q = 3(p²-q²) -(p+q) болса, 5*4=?

Сандар заңдылыққа бағынады. Қате санды тап 4 7 13 25 51 97 193

Сұрақ белгісінің орнына қандай сан тұру керек? 96(252)44 63(?)21

Жағада 6 қайық тұр. Олардың біразы екі орындық, біразы үш орындық. Барлығы 14 адам сиятын болса, сәйкесінше екі орындық және үш орындық қайықтар саны қанша?

1*37* бестаңбалы саны 15-ке қалдықыз бөлінеді.Жұлдызша орнындағы цифрлардың қосындысын табыңыз.

325²⁰²³ + 201²⁰²³ мәнінің соңғы цифрын анықтаңыз.

Бүгін 2022 ж қаңтар айының 5-сәрсенбі күні болса, 48 тәуліктен кейін қай күн болады?

ТЕЛЕДИДАР сөзінің сандық белгісін табыңыз

Қазақ халқы бүркітті қатты қадірлеп, оны өздерінше төрт асылдың бірі деп санайды. Төрт асылға қозы қошқар, еккен егін, тазы күшік, балапан бүркіт жатады. Себебі бұл төртеуі жасы жылға толмай-ақ адам керегіне жарап, қажетін өтейді.
Бүркіт қазақ қоғамының бір жанды мүшесіне айналып кетті. Сондықтан қапелімде мерт болған немесе ауылда өлген бүркіттің иесіне: «Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деп, сабырлыққа шақырып, көңіл айтады. Қазақта ертеректе өлген қыран құстың қанат, құйрығына май жағып, ақ матаға орап, биік тay құздарына немесе адам аяғы баспайтын жерге арулап жерлейтін салт та болған.
Бүркіт аң ала алмай, ауырып мазасызданғанда «көз тиген» деп ырымдайды. Ондайда бүркітті «қырсық шалды» деп, жанып тұрған оттың үстіне тұз шашып, бытырлаған дауыс ырғағымен оңнан солға қарай айналдырып, емдеген. Құсбегілікке байланысты барлық құрал-жабдықты жинастырып, оларды адыраспан, арша сияқты қасиетті өсімдіктермен аластап, бәле-жаладан тазартады. Қазақ құсбегілері бүркіттің пірін Әулие Жалайыр Шора Ата деп біледі. Аңызға сенсек, Жалайыр Шора құс атаулының «тілін» білген, қырандардың мекені мен шабытты өрісін, қонағы мен ұясын, неге шабатын, нені алатынын білген екен. Тіптен, төбеде ұшып өткен құстың жасын, қырандығын ажырата алған. Құс атаулының: «Ұша берсем қанатым талады, Жерге түссем Жалайыр шора алады» деп зар қаққаны туралы ел аузында аңыз бар.
Құсбегілігімен аты шыққан Найман Тіней туралы «Тінейдегі қасиет егіз екен Сары құспен, Шорадағы бар қасиет тілдес екен барша құспен» деген тәмсіл қалған. Баптаған құстары бұғы, маралға түсетін Тіней қайтыс болғанда, Сары құсы иесінің зиратының басына барып қонақтап, іш құсадан өлген деседі.
Қазақ құсбегілері қыран құсты ұстағанда, сатып, қалап алғанда бүркіттің құйрық қауырсынын, қанатын майлап, иығына шоқ үкі тағып, ақсарбас малын сойып, тілеу тілеп, шашу шашып, сүйінші сұрайтын жақсы салт бар. Ауыл ақсақалдары мен кәнігі адамдарға сынатып, «бүркіттің құйрығын майлау» тойын жасайды. Ондайда ауқаттылар жағы ақсарбас атаса, қарт құсбегілер өздерінің ескі құс жабдықтарын көрімдік ретінде сыйға тартады. Ертеректе күзде саят уақыты басталардан бұрын аушы құсқа арнап құрбандық береді: әркім өзінің шама-шарқына қарай тарту ұсынады, ауқаттылар қой сойып, бүркіт торын «қандайды» (торға қан жағады). Қазақ халқы үйге қыран құс келгенде Қызыр Бабаның ерекше сыйлығы деп, сонымен қатар үйге бақ-береке келді деп шын жүректен қуанып, жақсылыққа жорыған. Сондай-ақ қазақтарда бөгде біреу бүркітімен ауылға келсе, құсының иығына үкі тағатын немесе ақ шүберектен ақтық тағатын архаикалық ғұрып бар. «Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы» кітабынан.

Бөгде адам бүркітімен ауылға келгенде орындалатын ғұрып түрі

Қазақ халқы бүркітті қатты қадірлеп, оны өздерінше төрт асылдың бірі деп санайды. Төрт асылға қозы қошқар, еккен егін, тазы күшік, балапан бүркіт жатады. Себебі бұл төртеуі жасы жылға толмай-ақ адам керегіне жарап, қажетін өтейді.
Бүркіт қазақ қоғамының бір жанды мүшесіне айналып кетті. Сондықтан қапелімде мерт болған немесе ауылда өлген бүркіттің иесіне: «Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деп, сабырлыққа шақырып, көңіл айтады. Қазақта ертеректе өлген қыран құстың қанат, құйрығына май жағып, ақ матаға орап, биік тay құздарына немесе адам аяғы баспайтын жерге арулап жерлейтін салт та болған.
Бүркіт аң ала алмай, ауырып мазасызданғанда «көз тиген» деп ырымдайды. Ондайда бүркітті «қырсық шалды» деп, жанып тұрған оттың үстіне тұз шашып, бытырлаған дауыс ырғағымен оңнан солға қарай айналдырып, емдеген. Құсбегілікке байланысты барлық құрал-жабдықты жинастырып, оларды адыраспан, арша сияқты қасиетті өсімдіктермен аластап, бәле-жаладан тазартады. Қазақ құсбегілері бүркіттің пірін Әулие Жалайыр Шора Ата деп біледі. Аңызға сенсек, Жалайыр Шора құс атаулының «тілін» білген, қырандардың мекені мен шабытты өрісін, қонағы мен ұясын, неге шабатын, нені алатынын білген екен. Тіптен, төбеде ұшып өткен құстың жасын, қырандығын ажырата алған. Құс атаулының: «Ұша берсем қанатым талады, Жерге түссем Жалайыр шора алады» деп зар қаққаны туралы ел аузында аңыз бар.
Құсбегілігімен аты шыққан Найман Тіней туралы «Тінейдегі қасиет егіз екен Сары құспен, Шорадағы бар қасиет тілдес екен барша құспен» деген тәмсіл қалған. Баптаған құстары бұғы, маралға түсетін Тіней қайтыс болғанда, Сары құсы иесінің зиратының басына барып қонақтап, іш құсадан өлген деседі.
Қазақ құсбегілері қыран құсты ұстағанда, сатып, қалап алғанда бүркіттің құйрық қауырсынын, қанатын майлап, иығына шоқ үкі тағып, ақсарбас малын сойып, тілеу тілеп, шашу шашып, сүйінші сұрайтын жақсы салт бар. Ауыл ақсақалдары мен кәнігі адамдарға сынатып, «бүркіттің құйрығын майлау» тойын жасайды. Ондайда ауқаттылар жағы ақсарбас атаса, қарт құсбегілер өздерінің ескі құс жабдықтарын көрімдік ретінде сыйға тартады. Ертеректе күзде саят уақыты басталардан бұрын аушы құсқа арнап құрбандық береді: әркім өзінің шама-шарқына қарай тарту ұсынады, ауқаттылар қой сойып, бүркіт торын «қандайды» (торға қан жағады). Қазақ халқы үйге қыран құс келгенде Қызыр Бабаның ерекше сыйлығы деп, сонымен қатар үйге бақ-береке келді деп шын жүректен қуанып, жақсылыққа жорыған. Сондай-ақ қазақтарда бөгде біреу бүркітімен ауылға келсе, құсының иығына үкі тағатын немесе ақ шүберектен ақтық тағатын архаикалық ғұрып бар. «Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы» кітабынан.

Мәтінде жауабы бар сұрақ

Қазақ халқы бүркітті қатты қадірлеп, оны өздерінше төрт асылдың бірі деп санайды. Төрт асылға қозы қошқар, еккен егін, тазы күшік, балапан бүркіт жатады. Себебі бұл төртеуі жасы жылға толмай-ақ адам керегіне жарап, қажетін өтейді.
Бүркіт қазақ қоғамының бір жанды мүшесіне айналып кетті. Сондықтан қапелімде мерт болған немесе ауылда өлген бүркіттің иесіне: «Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деп, сабырлыққа шақырып, көңіл айтады. Қазақта ертеректе өлген қыран құстың қанат, құйрығына май жағып, ақ матаға орап, биік тay құздарына немесе адам аяғы баспайтын жерге арулап жерлейтін салт та болған.
Бүркіт аң ала алмай, ауырып мазасызданғанда «көз тиген» деп ырымдайды. Ондайда бүркітті «қырсық шалды» деп, жанып тұрған оттың үстіне тұз шашып, бытырлаған дауыс ырғағымен оңнан солға қарай айналдырып, емдеген. Құсбегілікке байланысты барлық құрал-жабдықты жинастырып, оларды адыраспан, арша сияқты қасиетті өсімдіктермен аластап, бәле-жаладан тазартады. Қазақ құсбегілері бүркіттің пірін Әулие Жалайыр Шора Ата деп біледі. Аңызға сенсек, Жалайыр Шора құс атаулының «тілін» білген, қырандардың мекені мен шабытты өрісін, қонағы мен ұясын, неге шабатын, нені алатынын білген екен. Тіптен, төбеде ұшып өткен құстың жасын, қырандығын ажырата алған. Құс атаулының: «Ұша берсем қанатым талады, Жерге түссем Жалайыр шора алады» деп зар қаққаны туралы ел аузында аңыз бар.
Құсбегілігімен аты шыққан Найман Тіней туралы «Тінейдегі қасиет егіз екен Сары құспен, Шорадағы бар қасиет тілдес екен барша құспен» деген тәмсіл қалған. Баптаған құстары бұғы, маралға түсетін Тіней қайтыс болғанда, Сары құсы иесінің зиратының басына барып қонақтап, іш құсадан өлген деседі.
Қазақ құсбегілері қыран құсты ұстағанда, сатып, қалап алғанда бүркіттің құйрық қауырсынын, қанатын майлап, иығына шоқ үкі тағып, ақсарбас малын сойып, тілеу тілеп, шашу шашып, сүйінші сұрайтын жақсы салт бар. Ауыл ақсақалдары мен кәнігі адамдарға сынатып, «бүркіттің құйрығын майлау» тойын жасайды. Ондайда ауқаттылар жағы ақсарбас атаса, қарт құсбегілер өздерінің ескі құс жабдықтарын көрімдік ретінде сыйға тартады. Ертеректе күзде саят уақыты басталардан бұрын аушы құсқа арнап құрбандық береді: әркім өзінің шама-шарқына қарай тарту ұсынады, ауқаттылар қой сойып, бүркіт торын «қандайды» (торға қан жағады). Қазақ халқы үйге қыран құс келгенде Қызыр Бабаның ерекше сыйлығы деп, сонымен қатар үйге бақ-береке келді деп шын жүректен қуанып, жақсылыққа жорыған. Сондай-ақ қазақтарда бөгде біреу бүркітімен ауылға келсе, құсының иығына үкі тағатын немесе ақ шүберектен ақтық тағатын архаикалық ғұрып бар. «Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы» кітабынан.

«Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деген сөздерде қазақтың қандай дәстүрі көрініс тапқан

Қазақ халқы бүркітті қатты қадірлеп, оны өздерінше төрт асылдың бірі деп санайды. Төрт асылға қозы қошқар, еккен егін, тазы күшік, балапан бүркіт жатады. Себебі бұл төртеуі жасы жылға толмай-ақ адам керегіне жарап, қажетін өтейді.
Бүркіт қазақ қоғамының бір жанды мүшесіне айналып кетті. Сондықтан қапелімде мерт болған немесе ауылда өлген бүркіттің иесіне: «Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деп, сабырлыққа шақырып, көңіл айтады. Қазақта ертеректе өлген қыран құстың қанат, құйрығына май жағып, ақ матаға орап, биік тay құздарына немесе адам аяғы баспайтын жерге арулап жерлейтін салт та болған.
Бүркіт аң ала алмай, ауырып мазасызданғанда «көз тиген» деп ырымдайды. Ондайда бүркітті «қырсық шалды» деп, жанып тұрған оттың үстіне тұз шашып, бытырлаған дауыс ырғағымен оңнан солға қарай айналдырып, емдеген. Құсбегілікке байланысты барлық құрал-жабдықты жинастырып, оларды адыраспан, арша сияқты қасиетті өсімдіктермен аластап, бәле-жаладан тазартады. Қазақ құсбегілері бүркіттің пірін Әулие Жалайыр Шора Ата деп біледі. Аңызға сенсек, Жалайыр Шора құс атаулының «тілін» білген, қырандардың мекені мен шабытты өрісін, қонағы мен ұясын, неге шабатын, нені алатынын білген екен. Тіптен, төбеде ұшып өткен құстың жасын, қырандығын ажырата алған. Құс атаулының: «Ұша берсем қанатым талады, Жерге түссем Жалайыр шора алады» деп зар қаққаны туралы ел аузында аңыз бар.
Құсбегілігімен аты шыққан Найман Тіней туралы «Тінейдегі қасиет егіз екен Сары құспен, Шорадағы бар қасиет тілдес екен барша құспен» деген тәмсіл қалған. Баптаған құстары бұғы, маралға түсетін Тіней қайтыс болғанда, Сары құсы иесінің зиратының басына барып қонақтап, іш құсадан өлген деседі.
Қазақ құсбегілері қыран құсты ұстағанда, сатып, қалап алғанда бүркіттің құйрық қауырсынын, қанатын майлап, иығына шоқ үкі тағып, ақсарбас малын сойып, тілеу тілеп, шашу шашып, сүйінші сұрайтын жақсы салт бар. Ауыл ақсақалдары мен кәнігі адамдарға сынатып, «бүркіттің құйрығын майлау» тойын жасайды. Ондайда ауқаттылар жағы ақсарбас атаса, қарт құсбегілер өздерінің ескі құс жабдықтарын көрімдік ретінде сыйға тартады. Ертеректе күзде саят уақыты басталардан бұрын аушы құсқа арнап құрбандық береді: әркім өзінің шама-шарқына қарай тарту ұсынады, ауқаттылар қой сойып, бүркіт торын «қандайды» (торға қан жағады). Қазақ халқы үйге қыран құс келгенде Қызыр Бабаның ерекше сыйлығы деп, сонымен қатар үйге бақ-береке келді деп шын жүректен қуанып, жақсылыққа жорыған. Сондай-ақ қазақтарда бөгде біреу бүркітімен ауылға келсе, құсының иығына үкі тағатын немесе ақ шүберектен ақтық тағатын архаикалық ғұрып бар. «Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы» кітабынан.

Бүркітті қалап не сатып алғанда жасалынатын той

Қазақ халқы бүркітті қатты қадірлеп, оны өздерінше төрт асылдың бірі деп санайды. Төрт асылға қозы қошқар, еккен егін, тазы күшік, балапан бүркіт жатады. Себебі бұл төртеуі жасы жылға толмай-ақ адам керегіне жарап, қажетін өтейді.
Бүркіт қазақ қоғамының бір жанды мүшесіне айналып кетті. Сондықтан қапелімде мерт болған немесе ауылда өлген бүркіттің иесіне: «Ат өледі, құс қашады, екі қанат бір құйрық табылар, ажалы жетсе бәрі өледі» деп, сабырлыққа шақырып, көңіл айтады. Қазақта ертеректе өлген қыран құстың қанат, құйрығына май жағып, ақ матаға орап, биік тay құздарына немесе адам аяғы баспайтын жерге арулап жерлейтін салт та болған.
Бүркіт аң ала алмай, ауырып мазасызданғанда «көз тиген» деп ырымдайды. Ондайда бүркітті «қырсық шалды» деп, жанып тұрған оттың үстіне тұз шашып, бытырлаған дауыс ырғағымен оңнан солға қарай айналдырып, емдеген. Құсбегілікке байланысты барлық құрал-жабдықты жинастырып, оларды адыраспан, арша сияқты қасиетті өсімдіктермен аластап, бәле-жаладан тазартады. Қазақ құсбегілері бүркіттің пірін Әулие Жалайыр Шора Ата деп біледі. Аңызға сенсек, Жалайыр Шора құс атаулының «тілін» білген, қырандардың мекені мен шабытты өрісін, қонағы мен ұясын, неге шабатын, нені алатынын білген екен. Тіптен, төбеде ұшып өткен құстың жасын, қырандығын ажырата алған. Құс атаулының: «Ұша берсем қанатым талады, Жерге түссем Жалайыр шора алады» деп зар қаққаны туралы ел аузында аңыз бар.
Құсбегілігімен аты шыққан Найман Тіней туралы «Тінейдегі қасиет егіз екен Сары құспен, Шорадағы бар қасиет тілдес екен барша құспен» деген тәмсіл қалған. Баптаған құстары бұғы, маралға түсетін Тіней қайтыс болғанда, Сары құсы иесінің зиратының басына барып қонақтап, іш құсадан өлген деседі.
Қазақ құсбегілері қыран құсты ұстағанда, сатып, қалап алғанда бүркіттің құйрық қауырсынын, қанатын майлап, иығына шоқ үкі тағып, ақсарбас малын сойып, тілеу тілеп, шашу шашып, сүйінші сұрайтын жақсы салт бар. Ауыл ақсақалдары мен кәнігі адамдарға сынатып, «бүркіттің құйрығын майлау» тойын жасайды. Ондайда ауқаттылар жағы ақсарбас атаса, қарт құсбегілер өздерінің ескі құс жабдықтарын көрімдік ретінде сыйға тартады. Ертеректе күзде саят уақыты басталардан бұрын аушы құсқа арнап құрбандық береді: әркім өзінің шама-шарқына қарай тарту ұсынады, ауқаттылар қой сойып, бүркіт торын «қандайды» (торға қан жағады). Қазақ халқы үйге қыран құс келгенде Қызыр Бабаның ерекше сыйлығы деп, сонымен қатар үйге бақ-береке келді деп шын жүректен қуанып, жақсылыққа жорыған. Сондай-ақ қазақтарда бөгде біреу бүркітімен ауылға келсе, құсының иығына үкі тағатын немесе ақ шүберектен ақтық тағатын архаикалық ғұрып бар. «Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы» кітабынан.

Мәтін мазмұнының реттілігін анықтаңыз
1. Найман Тіней туралы аңыз
2. «Көз тиген» ырымы
3. Архаикалық ғұрып жайлы
4. Бүркітті жерлеу салты

1) Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Ол тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Жолдауында былай деген: «Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты –инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар». Инфляцияның өрістеп, күшеюі эканомикалық және қарама-қайшылықтарды асқындырып жіберетіндігінен, мемлекет инфляцияны жою және ақша айналысын тұрақтандыруға арналған шаралар қолдана бастайды.
2) Инфляцияның себептері сан қилы, бірақ әр кезде олардың белгілі бір комбинациясы (құрамасы) қалыптасады. Айталық, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Еуропа елдерінде тапшылыққа байланысты өте күшті инфляция қалыптасқан. Соңғы жылдары Батыс Елдерінде инфляцияның негізгі себебі мемлекет шығындарының өсуі, «баға-еңбекақы», «инфляциялық тосу», «инфляцияның бір елден екінші елге ауысуы» және басқалары болды. Бұрынғы Кеңес Одағында инфляцияның негізгі себебі ретінде әкімшілік жоспарлау жүйесінде қалыптасқан экономикалық диспропорцияларды айтуға болады. Бұрын инфляция төтенше жағдайда ғана қалыптасатын. Мысалы: соғыс кезінде мемлекет өзінің әскери шығындарын қаржылындыру үшін өте көп мөлшерде қағаз ақша шығаратын. Соңғы екі-үш жылдықта көптеген елдерде инфляция ұдайы өндіріс процесінің тұрақты факторына айналады.
3) Инфляция түсінігі 1861-65 жылдары азаматтық соғыс кезінде пайда болған. Алайда, инфляция құбылысының өзі айналымға ақша енгізумен байланысты ежелгі Рим мен Ежелгі Қытайда болып тұрған. Алтын мен күміс ақша айналымында инфляция болмайды, өйткені олар артық болған жағдайда қазынаға салынып, ал қажеттілік туған кезде қазынадан айналымға келіп түседі. Осылайша, ақша айналымы өзін-өзін реттей алады. Инфляция мәселесі барлық елдерде болады және ол экономика мен қоғамға шындап қауіп-қатер төндіреді. Сонымен, инфляция – тек қана қағаз ақшаның айналымына тән, айналым арнасы тауар айналымы қажеттілігімен салыстырғанда қағаз ақша мен арттық шамада толып кетуі, олардың бағасының төмендеуі және тауарлар мен қызметтер бағаларының көтерілуін, ақшаның сатып алатын қабілетінің түсуіне мән беретін әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
4) Инфляцияның әлеуметтік және экономикалық зардаптары оған шалдыққан елдердің үкімет бірлігі бір экономикалық саясат жүргізуге мәжбүр етеді. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет, өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейін жоғарлатады. Нәтижесінде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейді, алайда, солармен бірге өндіріс те қысқартады, Экономикада дағдарыс пен тоқырау белгілері байқалады, жұмыссыздардың саны өседі. Бұл инфляцияны тежеудің қоғамдық бағасы. Экономиканың құлдырауы кезінде сұранысты ұлғайту үшін арнайы бюджеттік саясат жүргізіледі. Егер сұраныс жеткіліксіз болса, мемлекеттік қаржыландыру бағдарламасы жүзеге асырылады, салықтардың деңгейі төмендетіледі.
5) Көптеген елдердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның жалпы деңгейінің өсуі өндіріс көлемінің қысқаруымен бір мезгілде болады. Экономиканың мұндай жағдайын стагфляция деп атайды. Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциямен байланыстырады. Сұраным инфляциясы жағдайында өндіріс факторларының қожайындары өздерінің табыстарының инфляцияға байланысты азаюының мүмкін екендігін ескере отырып өздерінің қызметтерінің құнын көтере бастайды. (440 сөз)

Инфляцияны тежеуді қамтамасыз ететін орган

1) Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Ол тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Жолдауында былай деген: «Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты –инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар». Инфляцияның өрістеп, күшеюі эканомикалық және қарама-қайшылықтарды асқындырып жіберетіндігінен, мемлекет инфляцияны жою және ақша айналысын тұрақтандыруға арналған шаралар қолдана бастайды.
2) Инфляцияның себептері сан қилы, бірақ әр кезде олардың белгілі бір комбинациясы (құрамасы) қалыптасады. Айталық, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Еуропа елдерінде тапшылыққа байланысты өте күшті инфляция қалыптасқан. Соңғы жылдары Батыс Елдерінде инфляцияның негізгі себебі мемлекет шығындарының өсуі, «баға-еңбекақы», «инфляциялық тосу», «инфляцияның бір елден екінші елге ауысуы» және басқалары болды. Бұрынғы Кеңес Одағында инфляцияның негізгі себебі ретінде әкімшілік жоспарлау жүйесінде қалыптасқан экономикалық диспропорцияларды айтуға болады. Бұрын инфляция төтенше жағдайда ғана қалыптасатын. Мысалы: соғыс кезінде мемлекет өзінің әскери шығындарын қаржылындыру үшін өте көп мөлшерде қағаз ақша шығаратын. Соңғы екі-үш жылдықта көптеген елдерде инфляция ұдайы өндіріс процесінің тұрақты факторына айналады.
3) Инфляция түсінігі 1861-65 жылдары азаматтық соғыс кезінде пайда болған. Алайда, инфляция құбылысының өзі айналымға ақша енгізумен байланысты ежелгі Рим мен Ежелгі Қытайда болып тұрған. Алтын мен күміс ақша айналымында инфляция болмайды, өйткені олар артық болған жағдайда қазынаға салынып, ал қажеттілік туған кезде қазынадан айналымға келіп түседі. Осылайша, ақша айналымы өзін-өзін реттей алады. Инфляция мәселесі барлық елдерде болады және ол экономика мен қоғамға шындап қауіп-қатер төндіреді. Сонымен, инфляция – тек қана қағаз ақшаның айналымына тән, айналым арнасы тауар айналымы қажеттілігімен салыстырғанда қағаз ақша мен арттық шамада толып кетуі, олардың бағасының төмендеуі және тауарлар мен қызметтер бағаларының көтерілуін, ақшаның сатып алатын қабілетінің түсуіне мән беретін әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
4) Инфляцияның әлеуметтік және экономикалық зардаптары оған шалдыққан елдердің үкімет бірлігі бір экономикалық саясат жүргізуге мәжбүр етеді. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет, өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейін жоғарлатады. Нәтижесінде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейді, алайда, солармен бірге өндіріс те қысқартады, Экономикада дағдарыс пен тоқырау белгілері байқалады, жұмыссыздардың саны өседі. Бұл инфляцияны тежеудің қоғамдық бағасы. Экономиканың құлдырауы кезінде сұранысты ұлғайту үшін арнайы бюджеттік саясат жүргізіледі. Егер сұраныс жеткіліксіз болса, мемлекеттік қаржыландыру бағдарламасы жүзеге асырылады, салықтардың деңгейі төмендетіледі. Төмен деңгейлі салықтар, ең алдымен, табысы аз топтарға салынады, әдетте олар табысты жедел пайдаланады. Сөйтіп қызмет көрсетулерге және тұтыну тауарларына сұранысты ұлғайтады. Инфляциямен күресу және инфляцияға қарсы арнайы бағдарламаны жетілдіру экономиканы тұрақтандырудың қажетті элементі болып табылады.
5) Көптеген елдердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның жалпы деңгейінің өсуі өндіріс көлемінің қысқаруымен бір мезгілде болады. Экономиканың мұндай жағдайын стагфляция деп атайды. Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциямен байланыстырады. Сұраным инфляциясы жағдайында өндіріс факторларының қожайындары өздерінің табыстарының инфляцияға байланысты азаюының мүмкін екендігін ескере отырып өздерінің қызметтерінің құнын көтере бастайды. (440 сөз)

Батыс Еуропа елдерінде инфляцияның өте күшті қалыптасқан кезеңі

1) Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Ол тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Жолдауында былай деген: «Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты –инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар». Инфляцияның өрістеп, күшеюі эканомикалық және қарама-қайшылықтарды асқындырып жіберетіндігінен, мемлекет инфляцияны жою және ақша айналысын тұрақтандыруға арналған шаралар қолдана бастайды.
2) Инфляцияның себептері сан қилы, бірақ әр кезде олардың белгілі бір комбинациясы (құрамасы) қалыптасады. Айталық, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Еуропа елдерінде тапшылыққа байланысты өте күшті инфляция қалыптасқан. Соңғы жылдары Батыс Елдерінде инфляцияның негізгі себебі мемлекет шығындарының өсуі, «баға-еңбекақы», «инфляциялық тосу», «инфляцияның бір елден екінші елге ауысуы» және басқалары болды. Бұрынғы Кеңес Одағында инфляцияның негізгі себебі ретінде әкімшілік жоспарлау жүйесінде қалыптасқан экономикалық диспропорцияларды айтуға болады. Бұрын инфляция төтенше жағдайда ғана қалыптасатын. Мысалы: соғыс кезінде мемлекет өзінің әскери шығындарын қаржылындыру үшін өте көп мөлшерде қағаз ақша шығаратын. Соңғы екі-үш жылдықта көптеген елдерде инфляция ұдайы өндіріс процесінің тұрақты факторына айналады.
3) Инфляция түсінігі 1861-65 жылдары азаматтық соғыс кезінде пайда болған. Алайда, инфляция құбылысының өзі айналымға ақша енгізумен байланысты ежелгі Рим мен Ежелгі Қытайда болып тұрған. Алтын мен күміс ақша айналымында инфляция болмайды, өйткені олар артық болған жағдайда қазынаға салынып, ал қажеттілік туған кезде қазынадан айналымға келіп түседі. Осылайша, ақша айналымы өзін-өзін реттей алады. Инфляция мәселесі барлық елдерде болады және ол экономика мен қоғамға шындап қауіп-қатер төндіреді. Сонымен, инфляция – тек қана қағаз ақшаның айналымына тән, айналым арнасы тауар айналымы қажеттілігімен салыстырғанда қағаз ақша мен арттық шамада толып кетуі, олардың бағасының төмендеуі және тауарлар мен қызметтер бағаларының көтерілуін, ақшаның сатып алатын қабілетінің түсуіне мән беретін әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
4) Инфляцияның әлеуметтік және экономикалық зардаптары оған шалдыққан елдердің үкімет бірлігі бір экономикалық саясат жүргізуге мәжбүр етеді. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет, өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейін жоғарлатады. Нәтижесінде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейді, алайда, солармен бірге өндіріс те қысқартады, Экономикада дағдарыс пен тоқырау белгілері байқалады, жұмыссыздардың саны өседі. Бұл инфляцияны тежеудің қоғамдық бағасы. Экономиканың құлдырауы кезінде сұранысты ұлғайту үшін арнайы бюджеттік саясат жүргізіледі. Егер сұраныс жеткіліксіз болса, мемлекеттік қаржыландыру бағдарламасы жүзеге асырылады, салықтардың деңгейі төмендетіледі. Төмен деңгейлі салықтар, ең алдымен, табысы аз топтарға салынады, әдетте олар табысты жедел пайдаланады. Сөйтіп қызмет көрсетулерге және тұтыну тауарларына сұранысты ұлғайтады. Инфляциямен күресу және инфляцияға қарсы арнайы бағдарламаны жетілдіру экономиканы тұрақтандырудың қажетті элементі болып табылады.
5) Көптеген елдердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның жалпы деңгейінің өсуі өндіріс көлемінің қысқаруымен бір мезгілде болады. Экономиканың мұндай жағдайын стагфляция деп атайды. Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциямен байланыстырады. Сұраным инфляциясы жағдайында өндіріс факторларының қожайындары өздерінің табыстарының инфляцияға байланысты азаюының мүмкін екендігін ескере отырып өздерінің қызметтерінің құнын көтере бастайды. (440 сөз)

Кеңес Одағы тұсындағы инфляцияның негізгі себебі

1) Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Ол тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Жолдауында былай деген: «Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты –инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар». Инфляцияның өрістеп, күшеюі эканомикалық және қарама-қайшылықтарды асқындырып жіберетіндігінен, мемлекет инфляцияны жою және ақша айналысын тұрақтандыруға арналған шаралар қолдана бастайды.
2) Инфляцияның себептері сан қилы, бірақ әр кезде олардың белгілі бір комбинациясы (құрамасы) қалыптасады. Айталық, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Еуропа елдерінде тапшылыққа байланысты өте күшті инфляция қалыптасқан. Соңғы жылдары Батыс Елдерінде инфляцияның негізгі себебі мемлекет шығындарының өсуі, «баға-еңбекақы», «инфляциялық тосу», «инфляцияның бір елден екінші елге ауысуы» және басқалары болды. Бұрынғы Кеңес Одағында инфляцияның негізгі себебі ретінде әкімшілік жоспарлау жүйесінде қалыптасқан экономикалық диспропорцияларды айтуға болады. Бұрын инфляция төтенше жағдайда ғана қалыптасатын. Мысалы: соғыс кезінде мемлекет өзінің әскери шығындарын қаржылындыру үшін өте көп мөлшерде қағаз ақша шығаратын. Соңғы екі-үш жылдықта көптеген елдерде инфляция ұдайы өндіріс процесінің тұрақты факторына айналады.
3) Инфляция түсінігі 1861-65 жылдары азаматтық соғыс кезінде пайда болған. Алайда, инфляция құбылысының өзі айналымға ақша енгізумен байланысты ежелгі Рим мен Ежелгі Қытайда болып тұрған. Алтын мен күміс ақша айналымында инфляция болмайды, өйткені олар артық болған жағдайда қазынаға салынып, ал қажеттілік туған кезде қазынадан айналымға келіп түседі. Осылайша, ақша айналымы өзін-өзін реттей алады. Инфляция мәселесі барлық елдерде болады және ол экономика мен қоғамға шындап қауіп-қатер төндіреді. Сонымен, инфляция – тек қана қағаз ақшаның айналымына тән, айналым арнасы тауар айналымы қажеттілігімен салыстырғанда қағаз ақша мен арттық шамада толып кетуі, олардың бағасының төмендеуі және тауарлар мен қызметтер бағаларының көтерілуін, ақшаның сатып алатын қабілетінің түсуіне мән беретін әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
4) Инфляцияның әлеуметтік және экономикалық зардаптары оған шалдыққан елдердің үкімет бірлігі бір экономикалық саясат жүргізуге мәжбүр етеді. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет, өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейін жоғарлатады. Нәтижесінде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейді, алайда, солармен бірге өндіріс те қысқартады, Экономикада дағдарыс пен тоқырау белгілері байқалады, жұмыссыздардың саны өседі. Бұл инфляцияны тежеудің қоғамдық бағасы. Экономиканың құлдырауы кезінде сұранысты ұлғайту үшін арнайы бюджеттік саясат жүргізіледі. Егер сұраныс жеткіліксіз болса, мемлекеттік қаржыландыру бағдарламасы жүзеге асырылады, салықтардың деңгейі төмендетіледі. Төмен деңгейлі салықтар, ең алдымен, табысы аз топтарға салынады, әдетте олар табысты жедел пайдаланады. Сөйтіп қызмет көрсетулерге және тұтыну тауарларына сұранысты ұлғайтады. Инфляциямен күресу және инфляцияға қарсы арнайы бағдарламаны жетілдіру экономиканы тұрақтандырудың қажетті элементі болып табылады.
5) Көптеген елдердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның жалпы деңгейінің өсуі өндіріс көлемінің қысқаруымен бір мезгілде болады. Экономиканың мұндай жағдайын стагфляция деп атайды. Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциямен байланыстырады. Сұраным инфляциясы жағдайында өндіріс факторларының қожайындары өздерінің табыстарының инфляцияға байланысты азаюының мүмкін екендігін ескере отырып өздерінің қызметтерінің құнын көтере бастайды. (440 сөз)

Қандай жағдайда инфляция болмайды?

1) Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Ол тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Жолдауында былай деген: «Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты –инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар». Инфляцияның өрістеп, күшеюі эканомикалық және қарама-қайшылықтарды асқындырып жіберетіндігінен, мемлекет инфляцияны жою және ақша айналысын тұрақтандыруға арналған шаралар қолдана бастайды.
2) Инфляцияның себептері сан қилы, бірақ әр кезде олардың белгілі бір комбинациясы (құрамасы) қалыптасады. Айталық, ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Еуропа елдерінде тапшылыққа байланысты өте күшті инфляция қалыптасқан. Соңғы жылдары Батыс Елдерінде инфляцияның негізгі себебі мемлекет шығындарының өсуі, «баға-еңбекақы», «инфляциялық тосу», «инфляцияның бір елден екінші елге ауысуы» және басқалары болды. Бұрынғы Кеңес Одағында инфляцияның негізгі себебі ретінде әкімшілік жоспарлау жүйесінде қалыптасқан экономикалық диспропорцияларды айтуға болады. Бұрын инфляция төтенше жағдайда ғана қалыптасатын. Мысалы: соғыс кезінде мемлекет өзінің әскери шығындарын қаржылындыру үшін өте көп мөлшерде қағаз ақша шығаратын. Соңғы екі-үш жылдықта көптеген елдерде инфляция ұдайы өндіріс процесінің тұрақты факторына айналады.
3) Инфляция түсінігі 1861-65 жылдары азаматтық соғыс кезінде пайда болған. Алайда, инфляция құбылысының өзі айналымға ақша енгізумен байланысты ежелгі Рим мен Ежелгі Қытайда болып тұрған. Алтын мен күміс ақша айналымында инфляция болмайды, өйткені олар артық болған жағдайда қазынаға салынып, ал қажеттілік туған кезде қазынадан айналымға келіп түседі. Осылайша, ақша айналымы өзін-өзін реттей алады. Инфляция мәселесі барлық елдерде болады және ол экономика мен қоғамға шындап қауіп-қатер төндіреді. Сонымен, инфляция – тек қана қағаз ақшаның айналымына тән, айналым арнасы тауар айналымы қажеттілігімен салыстырғанда қағаз ақша мен арттық шамада толып кетуі, олардың бағасының төмендеуі және тауарлар мен қызметтер бағаларының көтерілуін, ақшаның сатып алатын қабілетінің түсуіне мән беретін әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
4) Инфляцияның әлеуметтік және экономикалық зардаптары оған шалдыққан елдердің үкімет бірлігі бір экономикалық саясат жүргізуге мәжбүр етеді. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет, өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейін жоғарлатады. Нәтижесінде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейді, алайда, солармен бірге өндіріс те қысқартады, Экономикада дағдарыс пен тоқырау белгілері байқалады, жұмыссыздардың саны өседі. Бұл инфляцияны тежеудің қоғамдық бағасы. Экономиканың құлдырауы кезінде сұранысты ұлғайту үшін арнайы бюджеттік саясат жүргізіледі. Егер сұраныс жеткіліксіз болса, мемлекеттік қаржыландыру бағдарламасы жүзеге асырылады, салықтардың деңгейі төмендетіледі. Төмен деңгейлі салықтар, ең алдымен, табысы аз топтарға салынады, әдетте олар табысты жедел пайдаланады. Сөйтіп қызмет көрсетулерге және тұтыну тауарларына сұранысты ұлғайтады. Инфляциямен күресу және инфляцияға қарсы арнайы бағдарламаны жетілдіру экономиканы тұрақтандырудың қажетті элементі болып табылады.
5) Көптеген елдердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның жалпы деңгейінің өсуі өндіріс көлемінің қысқаруымен бір мезгілде болады. Экономиканың мұндай жағдайын стагфляция деп атайды. Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциямен байланыстырады. Сұраным инфляциясы жағдайында өндіріс факторларының қожайындары өздерінің табыстарының инфляцияға байланысты азаюының мүмкін екендігін ескере отырып өздерінің қызметтерінің құнын көтере бастайды. (440 сөз)

Бағаның өсуі мен өндіріс көлемінің қысқаруының бір мезгілде болуы

1941 жылы ата-анасымен бірге неміс ұлтының өкілі ретінде Қазақстанға жер аударылған, танымал жазушы, прозашы, қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі:

Қожа Ахмет Ясауидің басты еңбегі:

ҚР Президентінің 2007 жылғы «Жаңа Қазақстан жаңа әлемде» атты Жолдауында ұсынған мәдени жобасы:

1862 жылғы сайлауда Шоқан Уәлиханов аға сұлтан болуға талпынды:

1905 жылы қазақ халқының атынан Қоянды жәрмеңкесінде жазылған петицияда көрініс тапқан талаптарға жатпайды:

XX ғасыр басындағы петициялық қозғалыстың жағымды жағы:

Түргеш қағанаты тарихындағы әйгілі билеушілер:

15 жасынан бастап жоңғарларға қарсы ұрыстарға қатысып, ержүректігімен көзге түскен жырау:

«Ла Скала», «Гранд Опера» сынды әлемдегі әйгілі опера театрларында ән шырқаған Қытайдан көшіп келген қандасымыз:

Патша өкіметінің жарлығы бойынша Сібір шегара шебіндегі ені он екі шақырымдық бейтарап алқап казак әскерлерінің «мәңгілік» пайдалануына берілді:

ҚазКСР-і Халық ағарту комиссариаты коллегиясының қазақ әліпбиін енгізуді тездету шаралары туралы мәжілісінің хаттамасынан.
3. Тыңдады: Жаңа әліпбиді енгізуді тездету шаралары туралы. Қаулы: Басшылық (директивалық) органдардың жаңа әліпбиге көшуді тездету және араб жазуынан барлық мемлекеттік және қоғамдық салаларда арылу туралы бұйрығына сүйене отырып, Қазақстанның 10 жылдығына ХАК-ның коллегиясы бұйырады:
1. ХАК-ның барлық бөлімдері мен органдарына дамуды күшейтіп, оқу-тәрбие, саяси ағарту, ғылыми, кітапхана, баспа және кеңес жұмыстарының барлық жағы Қазақстанның 10 жылдығына дейін 100% жаңа әліпбиге көшірілсін.
Төраға Мамаев. Хатшы Соболев.
Қазақстандағы мәдени құрылыс (1918-1932 жж.) Құжаттар мен материалдар жинағы. Т.1. Алматы, - 1965. 75-б.

Мәтін бойынша XX ғасырдың басында қазақ фонетикасының ерекшеліктерін ескеріп, араб графикасына негізделген «төте жазуды» жасаған қазақ ғұламасын анықтаңыз:

ҚазКСР-і Халық ағарту комиссариаты коллегиясының қазақ әліпбиін енгізуді тездету шаралары туралы мәжілісінің хаттамасынан.
3. Тыңдады: Жаңа әліпбиді енгізуді тездету шаралары туралы. Қаулы: Басшылық (директивалық) органдардың жаңа әліпбиге көшуді тездету және араб жазуынан барлық мемлекеттік және қоғамдық салаларда арылу туралы бұйрығына сүйене отырып, Қазақстанның 10 жылдығына ХАК-ның коллегиясы бұйырады:
1. ХАК-ның барлық бөлімдері мен органдарына дамуды күшейтіп, оқу-тәрбие, саяси ағарту, ғылыми, кітапхана, баспа және кеңес жұмыстарының барлық жағы Қазақстанның 10 жылдығына дейін 100% жаңа әліпбиге көшірілсін.
Төраға Мамаев. Хатшы Соболев.
Қазақстандағы мәдени құрылыс (1918-1932 жж.) Құжаттар мен материалдар жинағы. Т.1. Алматы, - 1965. 75-б.

Мәтін бойынша Қырғыз (Қазақ) Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (ҚазАКСР-і) жарияланған жылды анықтаңыз:

ҚазКСР-і Халық ағарту комиссариаты коллегиясының қазақ әліпбиін енгізуді тездету шаралары туралы мәжілісінің хаттамасынан.
3. Тыңдады: Жаңа әліпбиді енгізуді тездету шаралары туралы. Қаулы: Басшылық (директивалық) органдардың жаңа әліпбиге көшуді тездету және араб жазуынан барлық мемлекеттік және қоғамдық салаларда арылу туралы бұйрығына сүйене отырып, Қазақстанның 10 жылдығына ХАК-ның коллегиясы бұйырады:
1. ХАК-ның барлық бөлімдері мен органдарына дамуды күшейтіп, оқу-тәрбие, саяси ағарту, ғылыми, кітапхана, баспа және кеңес жұмыстарының барлық жағы Қазақстанның 10 жылдығына дейін 100% жаңа әліпбиге көшірілсін.
Төраға Мамаев. Хатшы Соболев.
Қазақстандағы мәдени құрылыс (1918-1932 жж.) Құжаттар мен материалдар жинағы. Т.1. Алматы, - 1965. 75-б.

Мәтін бойынша латын графикасына негізделген әліпби жазу жүйесі енгізілген жылдарды анықтаңыз:

ҚазКСР-і Халық ағарту комиссариаты коллегиясының қазақ әліпбиін енгізуді тездету шаралары туралы мәжілісінің хаттамасынан.
3. Тыңдады: Жаңа әліпбиді енгізуді тездету шаралары туралы. Қаулы: Басшылық (директивалық) органдардың жаңа әліпбиге көшуді тездету және араб жазуынан барлық мемлекеттік және қоғамдық салаларда арылу туралы бұйрығына сүйене отырып, Қазақстанның 10 жылдығына ХАК-ның коллегиясы бұйырады:
1. ХАК-ның барлық бөлімдері мен органдарына дамуды күшейтіп, оқу-тәрбие, саяси ағарту, ғылыми, кітапхана, баспа және кеңес жұмыстарының барлық жағы Қазақстанның 10 жылдығына дейін 100% жаңа әліпбиге көшірілсін.
Төраға Мамаев. Хатшы Соболев.
Қазақстандағы мәдени құрылыс (1918-1932 жж.) Құжаттар мен материалдар жинағы. Т.1. Алматы, - 1965. 75-б.

XX ғ. басында мәдени құрылыс, халыққа білім беру саласын жеделдетуге зор үлестерін қосқан қазақтың ұлт зияларына қатысты дұрыс емес дәйектерді анықтаңыз
I. Қазақ тіліндегі георгафия оқулығын Әлихан Бөкейханов жазды;
II. Қазақстан тарихы оқулығын профессор Қаныш Сәтбаев құрастырды;
III. Алгебрадан қазақ тіліндегі мектеп оқулығын Санжар Асфендиаров құрастырды.

ҚазКСР-і Халық ағарту комиссариаты коллегиясының қазақ әліпбиін енгізуді тездету шаралары туралы мәжілісінің хаттамасынан.
3. Тыңдады: Жаңа әліпбиді енгізуді тездету шаралары туралы. Қаулы: Басшылық (директивалық) органдардың жаңа әліпбиге көшуді тездету және араб жазуынан барлық мемлекеттік және қоғамдық салаларда арылу туралы бұйрығына сүйене отырып, Қазақстанның 10 жылдығына ХАК-ның коллегиясы бұйырады:
1. ХАК-ның барлық бөлімдері мен органдарына дамуды күшейтіп, оқу-тәрбие, саяси ағарту, ғылыми, кітапхана, баспа және кеңес жұмыстарының барлық жағы Қазақстанның 10 жылдығына дейін 100% жаңа әліпбиге көшірілсін.
Төраға Мамаев. Хатшы Соболев.
Қазақстандағы мәдени құрылыс (1918-1932 жж.) Құжаттар мен материалдар жинағы. Т.1. Алматы, - 1965. 75-б.

Мәтінге сүйене отырып, XX ғ. I жартысында Қазақстанның мәдени құрылысында орын алған тарихи оқиғалар мен жылдарды сәйкестендіріңіз
1. 1930 жыл;
2. 1940 жыл;
3. 1928 жыл;
А) Латын графикасына негізделген әліпби жазу жүйесі кирилл графикасымен ауыстырылды;
Ә) Қазақ мектептері үшін 30-дан астам оқулық жарық көрді; Б) Көшпелі халық тұратын мекендерде жалпыға бірдей міндетті бастауыш оқу енгізілді;

«Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858–1931) – қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалымы. Ол дала тұрғындары үшін дана да қасиетті адам саналды. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы 1858 жылы Баянауыл сыртқы округінің Қызылтау тауының етегінде орналасқан «Ашамайтас» елді мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының азан шақырып қойған есімі Адам Жүсіп. Ол 9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін «Мәшһүр» атандырады. «Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда «атақты», «даңқты», «белгілі» ұғымын білдіреді. Ол осы Мәшһүр Жүсіп есімімен халық арасында кең танылды.
1861 жылы алапат жұт кезінде оның отбасы бар малынан айырылады. Сол кезде Мәшһүр Жүсіптің әкесі: «Адамның тірегі мал емес, білім!» – деп, баласын сауат ашуға медресеге береді. Мәшһүр Жүсіп 1872–1874 жылдары Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқып, араб, парсы және шағатай тілдерін меңгеріп алады. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты. Діни зерттеулер де жүргізді. Даланың бай мәдениеті жайлы, қазақ халқының тарихы мен діни наным-сенімі туралы материалдар жинастырды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинау ісімен Мәшһүр Жүсіп бала кезінен айналысты. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды. ...
... Ақын қазақ халқының ең шұрайлы жері Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс аударылған шаруаларға тартып алынып берілуіне қарсы тұрды. 1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді. Соның бірі «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында автор тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан. Патшалық билік өкілдері бұл кітаптың барлық таралымын жойып жіберді. Ал ақынның өзін саяси сенімсіздер тізіміне енгізді.
Мәшһүр Жүсіп ұлы Жаратушыға сенді, өзінің ойы мен ісін парасаттылық, ізгілік пен адамгершілік қасиеттерге негіздеді».

Мәнмәтінді пайдалана отырып, «Мәшһүр» сөзінің араб тілінен аударғандағы мағынасын анықтаңыз:

«Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858–1931) – қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалымы. Ол дала тұрғындары үшін дана да қасиетті адам саналды. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы 1858 жылы Баянауыл сыртқы округінің Қызылтау тауының етегінде орналасқан «Ашамайтас» елді мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының азан шақырып қойған есімі Адам Жүсіп. Ол 9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін «Мәшһүр» атандырады. «Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда «атақты», «даңқты», «белгілі» ұғымын білдіреді. Ол осы Мәшһүр Жүсіп есімімен халық арасында кең танылды.
1861 жылы алапат жұт кезінде оның отбасы бар малынан айырылады. Сол кезде Мәшһүр Жүсіптің әкесі: «Адамның тірегі мал емес, білім!» – деп, баласын сауат ашуға медресеге береді. Мәшһүр Жүсіп 1872–1874 жылдары Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқып, араб, парсы және шағатай тілдерін меңгеріп алады. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты. Діни зерттеулер де жүргізді. Даланың бай мәдениеті жайлы, қазақ халқының тарихы мен діни наным-сенімі туралы материалдар жинастырды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинау ісімен Мәшһүр Жүсіп бала кезінен айналысты. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды. ...
... Ақын қазақ халқының ең шұрайлы жері Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс аударылған шаруаларға тартып алынып берілуіне қарсы тұрды. 1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді. Соның бірі «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында автор тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан. Патшалық билік өкілдері бұл кітаптың барлық таралымын жойып жіберді. Ал ақынның өзін саяси сенімсіздер тізіміне енгізді.
Мәшһүр Жүсіп ұлы Жаратушыға сенді, өзінің ойы мен ісін парасаттылық, ізгілік пен адамгершілік қасиеттерге негіздеді».

Мәнмәтінді пайдалана отырып, бала күнінде халық аңыздары мен дастан, поэмаларды жатқа айтқаны үшін Мәшһүр Жүсіп Көпейұлын «Мәшһүр» атандырған тұлғаны анықтаңыз:

«Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858–1931) – қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалымы. Ол дала тұрғындары үшін дана да қасиетті адам саналды. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы 1858 жылы Баянауыл сыртқы округінің Қызылтау тауының етегінде орналасқан «Ашамайтас» елді мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының азан шақырып қойған есімі Адам Жүсіп. Ол 9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін «Мәшһүр» атандырады. «Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда «атақты», «даңқты», «белгілі» ұғымын білдіреді. Ол осы Мәшһүр Жүсіп есімімен халық арасында кең танылды.
1861 жылы алапат жұт кезінде оның отбасы бар малынан айырылады. Сол кезде Мәшһүр Жүсіптің әкесі: «Адамның тірегі мал емес, білім!» – деп, баласын сауат ашуға медресеге береді. Мәшһүр Жүсіп 1872–1874 жылдары Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқып, араб, парсы және шағатай тілдерін меңгеріп алады. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты. Діни зерттеулер де жүргізді. Даланың бай мәдениеті жайлы, қазақ халқының тарихы мен діни наным-сенімі туралы материалдар жинастырды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинау ісімен Мәшһүр Жүсіп бала кезінен айналысты. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды. ...
... Ақын қазақ халқының ең шұрайлы жері Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс аударылған шаруаларға тартып алынып берілуіне қарсы тұрды. 1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді. Соның бірі «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында автор тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан. Патшалық билік өкілдері бұл кітаптың барлық таралымын жойып жіберді. Ал ақынның өзін саяси сенімсіздер тізіміне енгізді.
Мәшһүр Жүсіп ұлы Жаратушыға сенді, өзінің ойы мен ісін парасаттылық, ізгілік пен адамгершілік қасиеттерге негіздеді».

Мәнмәтінді пайдалана отырып, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы білім алған медресені анықтаңыз:

«Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858–1931) – қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалымы. Ол дала тұрғындары үшін дана да қасиетті адам саналды. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы 1858 жылы Баянауыл сыртқы округінің Қызылтау тауының етегінде орналасқан «Ашамайтас» елді мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының азан шақырып қойған есімі Адам Жүсіп. Ол 9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін «Мәшһүр» атандырады. «Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда «атақты», «даңқты», «белгілі» ұғымын білдіреді. Ол осы Мәшһүр Жүсіп есімімен халық арасында кең танылды.
1861 жылы алапат жұт кезінде оның отбасы бар малынан айырылады. Сол кезде Мәшһүр Жүсіптің әкесі: «Адамның тірегі мал емес, білім!» – деп, баласын сауат ашуға медресеге береді. Мәшһүр Жүсіп 1872–1874 жылдары Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқып, араб, парсы және шағатай тілдерін меңгеріп алады. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты. Діни зерттеулер де жүргізді. Даланың бай мәдениеті жайлы, қазақ халқының тарихы мен діни наным-сенімі туралы материалдар жинастырды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинау ісімен Мәшһүр Жүсіп бала кезінен айналысты. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды. ...
... Ақын қазақ халқының ең шұрайлы жері Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс аударылған шаруаларға тартып алынып берілуіне қарсы тұрды. 1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді. Соның бірі «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында автор тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан. Патшалық билік өкілдері бұл кітаптың барлық таралымын жойып жіберді. Ал ақынның өзін саяси сенімсіздер тізіміне енгізді.
Мәшһүр Жүсіп ұлы Жаратушыға сенді, өзінің ойы мен ісін парасаттылық, ізгілік пен адамгершілік қасиеттерге негіздеді».

Мәнмәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, ақынның патша үкіметі тарапынан саяси қудалауға ұшырау себебін анықтаңыз:

«Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858–1931) – қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, энциклопедист-ғалымы. Ол дала тұрғындары үшін дана да қасиетті адам саналды. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы 1858 жылы Баянауыл сыртқы округінің Қызылтау тауының етегінде орналасқан «Ашамайтас» елді мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының азан шақырып қойған есімі Адам Жүсіп. Ол 9 жасқа толғанда аға сұлтан Мұса Шорманов халық аңыздары мен дастан, поэмаларын жатқа айтқаны үшін «Мәшһүр» атандырады. «Мәшһүр» сөзі араб тілінен аударғанда «атақты», «даңқты», «белгілі» ұғымын білдіреді. Ол осы Мәшһүр Жүсіп есімімен халық арасында кең танылды.
1861 жылы алапат жұт кезінде оның отбасы бар малынан айырылады. Сол кезде Мәшһүр Жүсіптің әкесі: «Адамның тірегі мал емес, білім!» – деп, баласын сауат ашуға медресеге береді. Мәшһүр Жүсіп 1872–1874 жылдары Бұхарадағы Көкілташ медресесінде оқып, араб, парсы және шағатай тілдерін меңгеріп алады. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты. Діни зерттеулер де жүргізді. Даланың бай мәдениеті жайлы, қазақ халқының тарихы мен діни наным-сенімі туралы материалдар жинастырды. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинау ісімен Мәшһүр Жүсіп бала кезінен айналысты. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды. ...
... Ақын қазақ халқының ең шұрайлы жері Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс аударылған шаруаларға тартып алынып берілуіне қарсы тұрды. 1907 жылы Қазан қаласында үш кітабы жарық көрді. Соның бірі «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабында автор тарихи деректер негізінде Дала өлкесінің байырғы тұрғындар қазақтарға тиесілі екендігін дәлелдеп шыққан. Патшалық билік өкілдері бұл кітаптың барлық таралымын жойып жіберді. Ал ақынның өзін саяси сенімсіздер тізіміне енгізді.
Мәшһүр Жүсіп ұлы Жаратушыға сенді, өзінің ойы мен ісін парасаттылық, ізгілік пен адамгершілік қасиеттерге негіздеді».

Мәнмәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлына қатысты дұрыс дәйектерді анықтаңыз: I. Мәшһүр Жүсіп философия, медицина, астрономия, геология, география, этнография, фольклор, лингвистика, педагогика т.б. ғылымдарды зерттеумен белсене айналысты; II. 1865 жылы ұстазы Қамар хазіреттің көмегімен «Ер Олжабай батыр» эпосын жазып алды.; III. Абайдың ұлы Шәкәрім Мәшһүр Жүсіптің асқан білімдарлығына тәнті болып: «Бұл ғаламда ол білмейтін дүние жоқ!» деген сөз қалдырыпты; IV. 1899 жылдан бастап «Дала уәлаяты», «Түркістан уәлаяты» газеттері мен «Айқын» журналында мақалалар жариялай бастады..

Сізге бір дұрыс жауабы бар тест тапсырмалары ұсынылады

ƒ(x) = x^0,25 - 12 алғашқы функциясының жалпы түрін жазыңыз:

Материалдық нүкте ν(t)=2t² – 3t жылдамдықпен түзу сызық бойымен қозғалып келеді. Нүкте 3 секундта қандай қашықтыққа жетеді?

log₅log₄log₃81 өрнегі неге тең?

log_⅓x<-2 теңсіздігін шешіңіз.

Жасаушысы 13 дм, ал табанының радиусы 5 дм конустың биіктігін есептеңіз.

lg(1-x) ≥ 2 теңсіздігінің шешімінің жиынын табыңыз

ƒ(x)= e^x функциясының графигіне абсциссасы x₀=1 нүктесі арқылы жүргізілген жанаманың теңдеуін жазыңыз.

Теңсіздікті шешіңіз: lg (6-2x) < 1

ƒ(x)= cos²x функциясы үшін алғашқы функцияның жалпы түрін табыңыз.

Берілген екі пирамиданың табандары тең, ал бірінші пирамиданың биіктігі 10 см, екінші пирамиданікі 15 см болса, онда олардың көлемдерінің қатынасы неге тең?

Бірінші сан екінші саннан 5 есе үлкен және олардың қосындысы 36-ға тең. Осы сандарды табыңыз.

log_0,49 – log_0,4x – log_0,43 = 0 теңдеуін шешіңіз

Берілген қисықтармен шектелген фигураның ауданын табыңыз: y = 4 – x², y = 0

Бірінші сан екінші саннан 5 есе үлкен және олардың қосындысы 36-ға тең. Осы сандарды табыңыз.

Берілген сызықтармен шектелген фигураның ауданын табыңыз: y = x² – x - 5 және y = x - 2

sin12⁰ ∙ cos12⁰ + ½ sin12⁰ – cos6⁰ ∙ sin18⁰ өрнегін ықшамдаңыз.

Сізге бір немесе бірнеше жауабы бар тест тапсырмалары ұсынылады

ƒ(x) = x^-5функция cыныңанықталу облысын табыңыз.

Шардың радиусы 15 см. Шар қабатының биіктігі 5 см болса, шар қабатының бүйір бетінің ауданы тиісті болатын аралықты табыңыз.

log₅x=2 теңдеуінің шешімінің цифрларының қосындысы тиісті болатын аралықты табыңыз.

log₄(x+5)>2 теңсіздігінің шешімдері аралығына тиісті болатын сандарды табыңыз.

Кубтың бүйір бетінің ауданы 100 – ге тең болса, кубтың көлемін өрнектейтін санның цифрларының қосындысы тиісті болатын аралықты көрсетіңіз.

x²-6x+y²-112=0 шеңберінің теңдеуінен радиусын табыңыз.

Үшбұрыштың қабырғалары 3 см, 5 см және 7 см болса, ұзындығы 7 см қабырғаға қарсы жатқан бұрышты есептеңіз.

Саяхатшылар 150 км қашықтықтың 60%-ын автокөлікпен , ал қалған жолдың 90%-ын мотоциклмен жүрді, қалған жолды жаяу жүріп өтті. Саяхатшылар қанша км жолды жаяу жүрді?

Сізге бір дұрыс жауабы бар тест тапсырмалары ұсынылады

Геометриялық прогрессия b_n = 3 ∙ (-2)ⁿ формуласымен берілген.
Прогрессияның бірінші мүшесін табыңыз.

Геометриялық прогрессия b_n = 3 ∙ (-2)ⁿ формуласымен берілген.
Прогрессияның алтыншы мүшесін табыңыз.

Геометриялық прогрессия b_n = 3 ∙ (-2)ⁿ формуласымен берілген.
Прогрессияның еселігін табыңыз.

Геометриялық прогрессия b_n = 3 ∙ (-2)ⁿ формуласымен берілген.
Прогрессияның алғашқы бес мүшесінің қосындысын табыңыз.

Геометриялық прогрессия b_n = 3 ∙ (-2)ⁿ формуласымен берілген.
Прогрессияның алғашқы сегіз мүшесінің қосындысын табыңыз.

Сізге сәйкестікті орнату тапсырмалары ұсынылады

Сізге бір дұрыс жауабы бар тест тапсырмалары ұсынылады

Реляциялық мәліметтер қорында жазба ... деп аталады.

Реляциялық деректер қорларында ақпаратты сақтаудың негізгі объектісі ... болып табылады.